U Š T E D E U G R E J A N J U D O 85%
U Š T E D E U H L A Đ E N J U 100%
U Š T E D E U O S V E T L J E N J U O K O 30%
U Š T E D E U G R A Đ E V I N S K O M M A T E R I J A L U 18-40%
Samogrejna ekološka kuća ili solarna zemunica je inovativni princip dizajna pasivne solarne gradnje koji predstavljaju stambene objekte visoke energetske efikasnosti koji se greju pomoću sunčeve energije, dizajnirani su tako da umesto krova imaju zemljani omotač oko konstrukcije kuće sa instaliranim reflektujućim površinama oko prozorskih okvira kao inovativnom solarnom tehnologijom za pojačavanje toplote i svetla koje uđe u kuću.
Glavne osobenosti postignute energetske efikasnosti su ušteda u grejanju do 85%, ušteda u hlađenju 100%, ušteda u osvetljenju oko 30% kao i uštede u građevinskom materijalu od 18-40% u odnosu na klasičan stil gradnje.
Samogrejna ekološka kuća je jedina kuća kod koje se sa najmanje ulaganja ostvaruju najveće uštede energije.
Idejni tvorac ovog koncepta gradnje i autor patenta samogrejne ekološke kuće - solarne zemunice je akademik Veljko Milković, istraživač i pronalazač iz Novog Sada.
Koncept samogrejne ekološke kuće – solarne zemunice
Samogrejna ekološka kuća je suštinski različita od klasične kuće i to prvenstveno zbog potpuno nove koncepcije grejanja prostorija – pojačanim direktnim sunčevim zračenjem i maksimalnim iskorišćenjem energije. Ušteda energije se postiže upotrebom reflektujućih površina - sjajnih aluminijumskih folija - postavljenih iznad i ispod prozorskih okvira kuće radi povećanja solarnog dobitka tj. količine sunca koje uđe u kuću što je u ovom slučaju 2,5 puta veće nego kod običnih kuća. Sve ostale specifičnosti ove kuće proizilaze iz osnovnog zahteva za maksimalnim iskorišćenjem i zadržavanje besplatne sunčeve toplote, a otud i glavna pretpostavka da ovakva kuća bude ukopana i prekrivena zemljanim slojem i svojom jedinom otvorenom stranom orijentisana ka jugu radi maksimalnog zahvata sunčevog zračenja.
Tehnologija uštede energije – sistem reflektujućih površina
Ušteda u grejanju se zasniva na reflektujućim površinama.
U cilju maksimalnog iskorišćenja sunca i za uspešno grejanje tokom cele zime, potrebno je više puta povećati sunčevo zračenje koje ulazi kroz obične prozore i pri tome zadržati postojeći nivo toplotnih gubitaka kroz njih. Ovo je sa velikim uspehom postignuto specijalno proračunatim gornjim i donjim reflektujućim površinama, koje su ugrađene iznad i ispod svakog prozora. Pod ovim se podrazumevaju površine koje u velikoj meri reflektuju direktno i difuzno zračenje Sunca (oko 80%). To su sjajni premazi (lakovi i boje), aluminijumske folije i limovi na čvrstoj podlozi postavljeni iznad i ispod svakog prozora na objektu kuće. Gornja reflektujuća površina je ugrađena u strehu objekta i ona je najčešće fiksna, dok se donja nalazi ispod prozora, pokretna je i služi kao kapak.
Reflektujuće površine su najjednostavniji i najjeftiniji solarni uređaj koji pored toplotnog dejstva služi i za povećanje unutrašnje osvetljenosti objekta te je na taj način ostvarena ušteda i u osvetljenju od oko 30%. Faktor povećanja sunčevog zračenja u objektu je ovako i do 2,5 puta veći.
Kalkulacija finansijske i energetske uštede
Ako se izračunaju troškovi grejanja u zimskoj sezoni i hlađenja leti, u jednospratnoj stambenoj samogrejnoj ekološkoj kući površine 120 kvadratnih metara i u istoj takvoj klasičnoj kući, sa istom debljinom osnovne termo izolacije od 5 santimetara, zaključak je sledeći: godišnji utrošak energije za dogrevanje zemunice iznosi 4.000 kWh, što je pet puta manje od utroška energije za grejanje klasične kuće koja troši 20.000 kWh. Ako bismo u klasičnoj kući leti želeli da ostvarimo isti komfor kakav pruža samogrejna ekološka kuća, morali bismo za hlađenje da planiramo i godišnji trošak od 3.000 kWh (ušteda na ugradnji klima uređaja u poređenju sa samogrejnom ekološkom kućom u periodu od 40 godina je i do 4.000 evra). Prostom računicom dolazimo do toga da ukupna razlika utrošene energije u korist samogrejne ekološke kuće ide do 19.000 kWh godišnje. Ekvivalentna cena ovako ušteđene energije po sadašnjim vrednostima je oko 1.300 evra godišnje. To bi značilo da će u periodu od 40 godina, samogrejna ekološka kuća sigurno uštedeti više od 52.000 evra, odnosno da će tada isplatiti samu sebe!
Konstruktivne specifičnosti samogrejne ekološke kuće
Samogrejna ekološka kuća ima umesto klasičnog krova zemljanu zaštitu koja štiti objekat od niskih zimskih i letnjih visokih temperatura, a pored toga zidovi su zaštićeni od erozije.
Solarna zemunica ne zahteva nikakvu instalaciju etažnog grejanja, a samim tim ni pomoćne prostorije za kotao ili ogrev. Ušteda na svemu ovome je sigurno veća od 4.000 eura. Zbog orijentisanosti svih unutrašnjih prostorija ka suncu uz reflektujuće površine, ostvaruje se ušteda u električnom osvetljenju od oko 30%, čime tokom svog veka zemunica na osvetljenju štedi više od 2.000 evra. Površina fasade solarne zemunice iznosi svega jednu desetinu površine klasične kuće, troškovi malterisanja i održavanja fasade kod zemunice deset puta su niži.
Samogrejnoj eko kući za razliku od klasičnih kuća nisu potrebni krovna konstrukcija, gromobranske instalacije, oluci, 3 spoljne fasade, duboki temelji, velika ostava za ogrev, znatne grejne instalacije, rashladni sistemi i dr.
Ova inovacija s pravom nosi epitet ekološka, jer je neutralna prema okolini; ne oduzima zelenu površinu i ne zagađuje životnu sredinu, jer ne troši gorivo za ogrev. Kao dugotrajan stambeni objekat sa 10 puta nižim troškovima održavanja i nekoliko puta dužim životnim vekom objekta u odnosu na klasične kuće, ova kuća ima i prirodan omotač, jer zemljani sloj štiti od spoljnih elektro-magnetnih zračenja, buke i vibracija, a okruženje zelenilom produžava životni vek stanara pružajući tako zdrav i bezbedan život uz veliku sigurnost stanovanja u slučaju zemljotresa, olujnih vetrova pa i ratova.
Samogrejna kuća je koncept ekološki i ekonomski potpuno prihvatljiv, jer se ostvaruje 100% ekonomska isplativost usled uštede u grejanju u periodu od 40 godina. Ovo znači i da će samogrejna kuća u toku svog procenjenog veka trajanja od 300 godina, isplatiti sebe i do 7,5 puta.
Do sada je izgrađeno desetak ovakvih kuća (u Novom Sadu četiri, Somboru, Zaječaru, Ljigu...) Prva je nastala 1979. godine i od tada se prate svi relevantni faktori u vezi ovakvog načina gradnje. Pokazalo se da ušteda u energiji u solarnoj zemunici iznosi oko 85%, stanari su izuzetno zadovoljni svojim smeštajem, a sama izgradnja je jeftinija od izgradnje nadzemne kuće. Upravo sa ovakvom kućom prvi put je ostvaren visok stepen uštede u gradnji, a da je istovremeno ostvaren i visok stepen uštede u grejanju.
Višegodišnja iskustva
Vlasnici samogrejnih solarnih zemunica ili ekološkh kuća ne brinu više o ogrevu, zaštićeni su od buke i vibracija te ovo rešenje svrstavaju u sam vrh svetskih dostignuća - ističe jedan od korisnika i projektant kuće dipl. ing. Aleksandar Nikolić.
Istorijat inovacije
Koncept samogrejne ekološke kuće je projekat koji se istražuje i razvija već 3 decenije: inspiracija Veljku Milkoviću za eko-kuće je bilo njegovo istraživanje Petrovaradinske tvrđave. Koncept samogrejnih ekoloških kuća sa zemljanom zaštitom i reflektujućim površinama je ideja koje je začeta krajem 70-ih godina 20 veka; poveća maketa kuće je napravljena 1978. dok je 1979. godine napravljen prvi model od drveta na kome su vršena testiranja i ispitivanja. Nakon toga urađeno je više naučnih radova (prvi 1979.) i Milković je učestvovao na brojnim naučnim skupovima sa prezentacijom ovakvog koncepta gradnje.
Prva patenta prijava za samogrejne eko-kuće podneta je 1977. a poslednja 2007. godine sa nadogradnjom i poboljšanjima u tehnologiji gradnje. Prva knjiga o ovim kućama izašla je 1983. u koautorstvu sa Aleksandrom Nikolićem, a druga 1991. koje su rasprodate u više od 6.000 primeraka. Projekat je učestvovao na naučnim skupovima i konferencijama u Milanu (1995.), Nagoji (1996.) i Rimu (2010.).
Do sada je napravljeno desetak kuća na ovom principu. Najveća kuća je vlasništvo dipl. ing. Aleksandra Nikolića iz Novog Sada koji je vršio projektovanje i izradio izvođački projekat te 1994. završio gradnju svoje eko-kuće i od tada više od 16 godina uspešno živi sa porodicom u istoj kući.
Naučna i stručna saradnja ostvarena je sa Fakultetom tehničkih nauka, Univerziteta u Novom Sadu na čelu sa prof. dr Slobodanom Krnjetinom, dipl. ing. građevinarstva, gde je ova inovacija ušla u zvaničan nastavni program i gde studenti arhitekture razvijaju dalja arhitektonska rešenja ovog koncepta.
Samogrejne kuće poslužile su i kao inspiracija i tema za brojne naučne i studentske radove (seminarske, diplomske i magistarske radove) kao i za doktorske disertacije.
2003. godine Veljko Milković dobija najveće priznanje svog rodnog grada, Novembarsku povelju Grada Novog Sada za pronalazak samogrejne eko-kuće i izuzetan doprinos i inovacije u oblasti ekologije i energetike, a 2009. godine samogrejna eko-kuća biva proglašena i za jednu od 9 najboljih tehnoloških inovacija u Srbiji.
Akademik Veljko Milković i stručni tim zadužen za implementaciju ove inovacije i dalje razvijaju i usavršavaju ovakav princip solarne gradnje i pozivaju sva zainteresovane pojedince i strateške partnere (građevinske inžinjere, arhitekte, investitore, firme institucije, organizacije...) na saradnju i izgradnju niza samogrejnih ekoloških objekata u stambene, poslovne i poljoprivredne svrhe sa željom da jednog dana dobijemo i čitava samogrejna ekološka naselja i privredni objekte energetski nezavisne, uz maksimalno korišćenje alternativnih izvora energije, maksimalne energetske efikasnosti i ugodnosti uz zdrav i bezbedan život u skladu sa prirodom.
Više informacija: www.samogrejnekuce.com